Sürüngenlerin Yaratýlýþý

[hakkibaltaci]

Göç eden canlýlarýn en ilginç örneklerinden biri de kaplumbaðalardýr. Brezilya kýyýlarý açýklarýnda yaþayan Yeþil deniz kaplumbaðalarý 2000 km. yüzerek Atlantik Okyanusu ortalarýndaki Ascension Adasý'nda yumurtlarlar. Kumdaki çukurlara gömülü yumurtalardan çýkan yeni doðmuþ kaplumbaða yavrularý hemen denize yönelirler. Açýk denizde yetiþkin haline geldikten sonra da yumurtlamak için tekrar Atlantik Okyanusu'na doðru yönelirler.

Bilim ve Teknik, Sayý 304, s.235



Güney Amerika'da yaþayan böcek yiyen Armadillolar bir tür zýrhla korunurlar. Genellikle yiyeceklerini topraðý kazarak ararlar. Çok iyi bir koku alma duyusuna sahiptirler. Yiyeceði þeyin kokusunu alan Armadillo son derece büyük bir hýzla topraðý kazar. Burnunu topraða gömerek, adeta kokuyu yitirmekten korkuyormuþ gibi telaþla topraðý kazar. Armadillolar'ý bu durumda görenler, hayvanýn bu durumda nasýl soluk aldýðýna þaþabilirler. Oysa Armadillolar bu durumda soluk almazlar. Topraðý kazdýklarý sýrada, altý dakikaya kadar soluklarýný tutabilme yeteneðine sahiptirler.

David Attenborough,
Yaþadýðýmýz Dünya, s.162



Yýlanlarýn hareketleri birçok açýdan mükemmeldir. Yýlanlar, her birinde bir çift kaburga ve düzinelerce kas olan 400 omura sahip olabilirler. Vücutlarýný her iki tarafa da 25 derece aþaðý ve 14 derece yukarý olmak üzere eðebilirler. Yýlanlar otlarýn üstünde kayarken, aðaçta, kaldýrýmda, kumda, çölde ve daha birçok yerde hareket ederken yarým düzine teknik kullanýrlar. Kavurucu sýcaklýktaki bir zeminde bile kolaylýkla ilerleyebilirler. Bir borunun içinde kendilerini ileri doðru iterek hareket ederken, dýþarý çýktýklarýnda hemen spiral gibi hareket etmeye baþlarlar ya da otlarýn arasýnda vücutlarýný dalgalandýrarak giderler. Tenis kortu gibi düz alanlarda ilerlemek istediklerindeyse farklý bir hareket yapmak zorundadýrlar. Aðaca çýkabilmeleri içinse dalgalanma hareketi yapmalarý gerekir. Yýlanlar kumda yürüdüklerinde ise sürtünmeyi ve ýsýyý minimuma indirmek için farklý bir metod kullanýrlar.

Guy Murchie, Seven Mysteries of Life, s.28



Çoðu zaman bir insan için yapýlmasý imkansýz olan iþleri hayvanlar büyük bir baþarýyla yaparlar. Örneðin bazý hayvanlar bulunduklarý yerde çok saðlam bir þekilde tutunabilecekleri özelliklere sahiptirler. Örneðin bir geckonun ayaklarý, týrmandýðý yüzeyin 100 milyondan fazla noktasýyla ayný anda temas etmesini saðlar. Gecko'larýn yüzeye tutunmalarý o denli güçlüdür ki, camýn üzerindeki bir gecko'yu yerinden kýmýldatmak imkansýzdýr. Bu yönde yapýlacak herhangi bir giriþim, Gecko'nun yerinden koparýlamamasýna ve camýn kýrýlmasýna sebep olacaktýr. Bu konudaki baþka bir örnek olan aðaç kurbaðalarýnýn da ön ve arka parmaklarýnýn her birinde emme yastýklarý bulunur. Bu yastýklar özel kaslar tarafýndan hareket ettirilmektedir. Ayrýca yastýklarýn yüzeyi, kurbaðanýn uzun süre yapraklarýn altýnda tutunmasýný saðlayacak zamk gibi bir madde de üretmektedir.

Tonny Seddon, Animal Movement,
Nature Watch Series, s.46



�nsanlarýn duyduðu seslerin tümü dýþ kulaklar tarafýndan alýnýr. Sesler, önce orta, daha sonra iç kulak yoluyla titreþimler göndererek kulak zarýný titretirler. Bizler bu sayede duyarýz. Yýlanlarýn baþlarýnýn dýþýnda özel bir kulak bölümleri yoktur. Fakat iç kýsýmlarýnda kulak bölümleri vardýr. Sesler yýlanýn vücuduna kaslardan geçerek gelir. En sonunda ise çenelerindeki kemiklere gider. Bu kemikler içteki kulak bölümlerine bitiþiktir. Yýlanlarýn duymasý bu sayede gerçekleþir.

Ranger Rick, �ubat 1996, s.45

Suda yürüyen kertenkele saniyede 20 adým atarak suyun üstünde çýlgýnca koþar. Ayaklarý suya deðdiði anda, her bir parmak iyice kasýlarak ayaðýn yüzey alanýnýn artmasýný ve suyu kolayca itmesini saðlar. Böylelikle ayaklar, vücudun aðýrlýðýný rahatlýkla dengelerler. Kertenkelenin ayaklarý suyu ittiðinde, bir hava baloncuðu oluþturarak fazladan destek saðlar ve diðer ayaðýn dönüþünü tamamlayýp suya deðmesi için zaman kazandýrýr. Aðýrlýk ikinci ayaða aktarýlýrken kertenkele, baloncuk yok olmadan önce birinci ayaðýný sudan çeker. Hava baloncuðu çok önemlidir, çünkü ayaðý doðrudan suya deðecek olsa, kertenkele suya düþebilir. Ayrýca kertenkelenin hareketi insanla kýyaslandýðýnda, insanýn bu hareketi gerçekleþtirebilmesi için saniyede 30 m. koþmasý ve azami kas esnemesinin 15 katý bir esneme yapmasý gerekir ki, bu olanaksýzdýr.

Scientific American, Eylül 1997, s.68



Akrep yavrularý, anne akreplerin vücutlarýnýn içinde geliþirler ve ince bir keseye dolanmýþ olarak doðarlar. Anneleri bu doðum kesesini, kuyruðunun ucundaki iðnesiyle yýrtarak açar. Yavru akrepler serbest kalýr kalmaz diðer pek çok canlýda da olduðu gibi annelerinin sýrtýna týrmanýrlar. �lk baþta zayýftýrlar ve sýk sýk yere düþerler. Ayaklarýnýn altýndaki özel tabanlarý, onlarýn tekrar týrmanmalarýna yardýmcý olur. Yavrularýna karþý aþýrý derecede koruyucu olan anne akrep, gece avlanmaya giderken de yavrularýný beraberinde götürür.

Gardner Soul, Strange
Things Animals Do, s.41



Üzerinde yaþadýðýmýz yeryüzü Allah'ýn yarattýðý benzersiz özelliklere sahip kusursuz canlýlarla doludur. Bu canlýlardan bir tanesi de Borneo ve Sumatra'nýn balta girmemiþ ormanlarýnda yaþayan ilginç bir kurbaða türüdür. Zayýf bacaklarý ve parmaklarýnýn arasýnda perde olan bu küçük aðaç kurbaðasýnýn en önemli özelliði, perdeli ayaklarýný kullanarak süzülerek uçabilmesidir. Aðaçlarýn üstünden uçarken, iniþini yavaþlatmak istediðinde ayaklarýný 4 adet paraþüt gibi kullanýr. Ayak parmaklarý arasýndaki aðlarý geniþleterek, vücut yüzeyini neredeyse iki katýna çýkartýr. Uçan kurbaðalar bir aðacýn üzerine inmeden önce 12 metre kadar havada süzülebilmektedirler. Hatta, bacaklarýný hareket ettirerek ve perde ayaklarýnýn þeklini deðiþtirerek yönlerini de ayarlayabilmektedirler.

Tonny Seddon, Animal Movement,
Nature Watch Series, s.49



Sibirya semenderleri (Hynobias Keyserlingii), donmuþ topraklarýn metrelerce derinliklerinde yýllarca kaldýktan sonra buzlarý çözülür ve normal yaþama dönerler. Bu canlýlarýn -500C sýcaklýkta bile yaþayabildikleri saptanmýþtýr. Sibirya semenderlerinin tek problemleri ani donmadýr. Çünkü bu canlýlarýn soðuða alýþmak ve antifiriz maddelerini üretmek için zamana ihtiyaçlarý vardýr. "Antifriz maddeleri" semenderin kanýndaki hücrelerde bulunan suyun yerine geçerek, dokularýn keskin buz kristallerinden zarar görmesini önler. Bazý hayvanlar bu iþlemleri yaparken donmamak için glikoz kullanýrlar. Sibirya semenderinin bu mekanizmasýnýn nasýl iþlediði ise tam olarak bilinmemektedir.

New Scientist, Cilt 139, s.15



Bukalemunlar çok aðýr hareket eden, aðaçlarda ve çalýlar üzerinde yaþayan hayvanlardýr. Derilerinde renk maddesi denilen "kromatoforlar" bulunur. Bu sayede bulunduklarý ortama renk uyumu saðlayarak düþmanlarýndan korunurlar. Bukalemunlarda sempatik sinir sisteminin salgýsý ile pigmentlerin daðýlmasý ve toplanmasý saðlanarak renk deðiþimi meydana gelir. Böylece çok aðýr hareket eden bu hayvan bulunduðu ortamda fark edilmeden güvenli bir þekilde yaþamýný sürdürebilir.